2020’ye bir sorunlar yumağı devroluyor. Vaatleri yerine getirmek açısından bakiye yetersiz. Ancak “ha gayret” diyerek, “-mış gibi” yaparak, ses çıkaranı bastırarak yönetmek mümkün. Sermayenin geniş kesimlerini, bulundukları aynı gemide tutmak bu sayede mümkün. Zaten böyle yapıyorlar. Halkta büyük bir öfkeyi besleyerek de olsa aynı tarzda yönetmeye devam ediyorlar.
Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin ekonomik krizinin olgunluk çağına girdiği yıldı. Kimilerine göre kriz geride kaldı, eleştirel iktisatçıların çoğuna göre ise toplumsal sorunları ağırlaştırarak, farklı bir hale bürünerek seyrine devam ediyor. Yaşadığımız çöküntü ve yılın ikinci yarısına yayılan zayıf toparlanmayı bir buhran başlangıcı olarak nitelemesem dahi 2020’ye devrolan sorunların büyüklüğüne işaret etmeyi gerekli buluyorum. Bu köşede de sıklıkla ele aldığım üç ana başlığa yılı kapatırken tekrar dikkat çekmek istiyorum.
KREDİNİZİ NASIL ALIRDINIZ?
2019 yılı başlangıcında devlet bankalarının yeniden seferber edilmesiyle canlanan kredi piyasası takip eden aylarda susuz kaldı. Yıl sonuna doğru ise yeni bir atılım sergilendi. Birçok gözlemci kredi öncülüğünde büyüme modelinin çarklarının yağlandığını düşünse de,
[
olarak tasnif edilmesi emrinin eylül ayında verilmesi kredi arzına olumsuz etkide bulunacak bir işlemse de esas amaç bankaların bilançolarının düzenlenmesi ve hızla tekrar kredi verilmesi idi. Ancak karar sonrasındaki müzakereler bankaların elini rahatlatacak kısmi revizyonlara neden oldu ve bu işlem henüz tamamlanmadı. Bankaların kendilerinin
[
için kullanımı ve “ha gayret” ittirme 2020 yılında devam edebilir, fakat yeterli yatırım yokken, sorunlu kredi dağları çözülmemişken bu iş hallolmuş demek uygun durmuyor.
YURTDIŞI KALMAYACAK İçERİDE TAKAS VERELİM
2019 yılının en önemli gelişmelerinden birisi Türk bankaların yabancı bankalara Türk Lirası borç vermesine getirilen kısıtların devamı ve uluslararası takas piyasasındaki oyuncuların cezalandırılması idi. Uzun vade ile Türk Lirası’na erişim için de kullanılan
[
yabancı yatırımcıları uzun vadeli TL pozisyonlara doğru itmeye çalışıyor.
çözülmeyen yabancı para mevduatları ve dinmek bilmeyen döviz talebinin yarattığı sorunlar karşısında bankaların likidite ihtiyacını karşılamak ve rezervleri şişirmek gibi işler gören TCMB swap işlemlerinin, Londra piyasası boyutlarına erişemeyeceği bariz. Ancak 2019’da kotarılan devridaim makinesi neye ne kadar merhem olacak biraz daha beklemek gerekiyor. BDDK’nın “ha gayret” TL’ye ittirmelerinin sermaye girişlerinin komposizyonuna nasıl bir etkide bulunacağı da 2020’nin ilk aylarının gündemi olacak.
üç VAKTE KADAR
Kısacası ekonomi yönetiminin kendisinin cevap veremeyeceği birçok soru var:
[
” yaparak, ses çıkaranı
[
