Türkiye’nin yasalar gereği mayıs ayı sonuna kadar hazırlanması gereken ve temel ekonomik politikaları, yol haritasını, büyüklükleri kapsayan Orta Vadeli Programı (OVP) ancak eylül sonlarına doğru açıklanabildi, OVP’nin lansmanı da yeni bir ad ile “[
“Eylül ayında program açıklandığında bugüne kadarki OVP’lerin hiçbirine benzemeyen bir dönüşümü görecek herkes”
diyen Bakan Albayrak “yeni hikâye” ile ilgili beklentileri de yükseltiyordu.
Genelde Başkent Ankara’da açıklanan OVP bu kez İstanbul’da, yani paranın başkentinde açıklanırken hedef kitlesi de daha çok iç ve dış yatırımcılardı.
YEP’in özellikle içinden geçilmekte olan darboğazla ilgili teşhisleri merakla bekleniyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan yaşanan darboğazın kriz olarak nitelenmesine oldukça karşı. YEP’te ise sorunlar daha çok “dışsal faktörler” ile açıklanıyor ve “Mevcut Siyasi ve Ekonomik Durum” başlığı altında şöyle deniliyor: “Gezi olayları ile başlayan, 17-25 Aralık 2013 yargı darbesi ve 15 Temmuz 2016 menfur darbe girişimleri ile devam eden dönemde gerçekleştirilen dört seçim ve bir referandum ile ülkenin siyasal istikrarı güçlendirilmiş, demokrasinin sağlıklı işleyişi güvence altına alınmıştır. Ancak bu sürecin ülke ekonomisine olumsuz etkileri olmuştur. “
YEP’e göre Suriye riski, Fed faiz artışı, özellikle de “ABD yönetiminin Türkiye ekonomisini ve Türk Lirası’nı doğrudan hedef alması” sermaye akışlarını yavaşlattı, risk primini yükseltti, bu da faiz ve dövizi hızla tırmandırdı.
AKP’yi yakından analiz edenler için bu teşhisler şaşırtıcı değil. Kendisinde hiçbir hata ve eksik görmemek AKP’nin temel niteliği sayılır. Bundan dolayı da hiçbir AKP’li bakan ya da üst düzey bürokratın istifası bugüne kadar söz konusu olmamıştır. Olan bütün negatif şeyler, “dışsal”dır, saldırıdır ve AKP olanların sadece mağdurudur.
Teşhis böyle olunca önümüzdeki yıllara ilişkin onarım ve hedeflerde de tutarlılık ve gerçekçilik payı azalıyor. Nitekim konulan hedeflere bakıldığında gerçekçi tek hedef görülüyor, o da 2018 enflasyonunun yüzde 21’e yakın gerçekleşeceği öngörüsü. İzleyen yıllarda ise enflasyonda hızlı bir gerileme bekleniyor. Büyüme beklentisi 2018 için yüzde 3. 8 iken, 2019’da görece gerilese de yüzde 2. 3’ten aşağı olmayacak ve takip eden yıllarda önce yüzde 3,5’e, sonra yüzde 5’e çıkacak.
YEP nasıl gerçekleştirileceği bilinmeden dolar kurunu da örtülü bir şekilde 2018 ortalaması olarak 4,90 TL varsaydı. YEP açıklamasının yapıldığı saatlerde dolar fiyatı 6 TL’nin üstünde seyrediyordu. Ancak YEP’e göre 2019’da ortalama dolar kuru 5,60 TL, 2020’de ise 6 TL olarak gerçekleşecek.
“YEP hikâyesinin” hedefleri tutarlı mı? Bu konuda BBC Türkçe’ye değerlendirmede bulunan iktisatçı
[
ise şu değerlendirmede bulundu: “Milleti kurla faiz arasına sıkıştırdılar. Bu YEP dedikleri Orta Vadeli Program’la ilgili olarak bir tek isminin değiştiğini görüyoruz. Ama tedbirler manzumesine, tablolara baktığınız zaman bundan öncekilerden hiçbir farkı yok. Yani dağ fare doğurmuş oluyor. “
Bakan Albayrak’ın açıkladığı hedefler Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın ([
“Yapılan açıklamaları ve tahminleri not ettik” demekle yetindi ve Türkiye için makroekonomik tahminlerin önümüzdeki birkaç hafta içinde yapılacak IMF Yıllık Toplantısı sırasında duyurulacağını ifade etti. IMF öngörülerinin YEP’ten bir hayli farklı olması şaşırtıcı olmayacak.
TüSİAD Başkanı
[
hala komşu Yunanistan’ın risk priminin üzerinde ve yükselen ülkeler içinde en yüksek seviyede.
Bu sonuçlar, YEP’in bir “hikâye” olarak pek iş yapmış olmadığını gösteriyor. Gözler şimdi özellikle önümüzdeki günlerde IMF’nin Türkiye ekonomisi ile ilgili yapacağı tahminlerde. Yabancı para piyasaları, kredi derecelendirme kuruluşlarının, özellikle de OECD, IMF gibi uluslararası kuruluşların öngörülerini daha çok dikkate alıyorlar ve oralardan daha katı ama gerçek tahminler bekleniyor.
28 EYLüL 2018 – mustafasonmez. net
