Galatasaray üniversitesi İletişim Fakültesi, bu yıl 11. ‘si düzenlenen Teknoloji ve İletişim Günleri’nde (
.
Dünyadaki gazetecilik bölümleri yeni medya teknolojilerine odaklanırken, uluslararası iletişim konferanslarında sosyal ağların haber üretimine ve okunmasına etkisi tartışılırken Türkiye’nin önde gelen iletişim fakültelerinden birinin sansür meselesine zaman ayırmak durumunda kalması oldukça düşündürücü. Fakat Türkiye’de siyasi sansürün geldiği noktada haber üretmek de, habere ulaşmak da o kadar güçleşti ki, hukukçular, gazeteciler ve bilişimciler bir araya gelip sansürle nasıl mücadele edilir onu anlatmak zorundalar.
Ben Türkiye’deki sansür hakkında yazan bir araştırmacı ve hükümet tarafından siyasi nedenlerde sansürlenen
verilerine göre Türkiye’de 2007’den beri sansürlenen site sayısı
107 bin 453. özellikle son üç yılda sansürlenen site sayısında ciddi bir patlama yaşandı, 2013’te
18 bin, 2014’te
25 bin, 2015’te ise yaklaşık
42 binsite sansürlendi.
Bu sitelerin yüzde 95’i hiçbir yargı kararı olmadan, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) tarafından engellendi. TİB, bu yetkiyi 2007 yılında kanunlaşan 5651 sayılı “
.
Hukukçular
Yaman Akdeniz
ve
Kerem Altıparmak‘ın yıllar süren mücadelesi sonunda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) YouTube’un bir bilgi kaynağı olduğunu, ve kullanıcıların bireysel başvuru hakkını kabul ederek Türkiye’yi ifade özgürlüğü (
.
Kasım 2011: “Güvenli internet” filtresi
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Kasım 2011’de “Güvenli İnternet Hizmeti” adlı bir uygulama başlattı ve internet erişimi sağlayan tüm şirketlerin kullanıcılarına “Aile Profili” ve “çocuk Profili” adlı iki filtrenin sunmasını zorunlu kıldı.
Hangi sitelerin hangi filtrede sansürlendiğini bilmiyoruz, çünkü liste şeffaf değil; sadece belirli bir site
.
Jiyan’da “Kuşburnu” mahlasıyla yazan bir internet aktivisti, internet kafelerin uygulamak zorunda olduğu bu filtreyi ele geçirdi ve bu şekilde sansürlenen
1 milyon 517 bin 413
sitenin listesini
editörüYıldız Tar, içinde “gay” ve “lezbiyen” kelimeleri geçen sitelerin otomatik olarak sansürlendiğini, TİB’in dahi bu sitelerin neden engellendiğini bilmediğini söylüyor. örneğin GayMag dergisi erişime engellendikten sonra avukatlar TİB’e bilgi edinme başvurusunda bulunmuş, TİB başvuruya cevap vermek yerine sitenin erişim yasağı
.
Tüm bu keyfilik, “Müstehcenlik” ve “Fuhuş” gibi iddialarla topluca sansürleme ve filtreleme, Türkiye’deki LGBTİ bireylerin ifade özgürlüğünü ve bilgi edinme hakkının ciddi şekilde ihlal edildiğini; bununsa hiçbir hukuksal dayanağı olmadığını gösteriyor.
Şubat 2014: Yolsuzluk cezasız, haberini yapmak suç
17 ve 25 Aralık
yolsuzluk soruşturmalarının hemen ardından 5651’de yapılan iki önemli değişiklik sansürün kapsamını genişletti, ve siyasi içeriğin yasaklanmasına kılıf oldu: “Kişilik hakları” ihlali iddiasıyla Sulh Ceza Hakimliklerine başvuru ve erişim yasağı getirilen içeriğin 4 saat içinde kaldırılması (5651, Madde 9) son iki yılda sansürlenen içeriğin öneli bir kısmını oluşturuyor.
Yaman Akdeniz‘in verdiği bilgiye göre Sulh Ceza Mahkemeleri Madde 9’a dayanarak 4 binden fazla karar verdi, ve bu kararlarla 25 binden fazla URL adresi engellendi.
Sansür sadece erişim engellemesi yoluyla yapılmıyor: Cumhurbaşkanı Erdoğan, göreve geldiğinden beri
, 4 yıla kadar hapis cezasıyla yargılanan kişilerin
.
Avukat
Ali Deniz Ceylan, “siyasetçilerin daha sert eleştirilebileceği” konusundaki Yargıtay içtihadının TCK 299 için de genişletilmesi gerektiğini hatırlatıyor. Seçimler öncesinde hakaret iddiasıyla sansür ve dava baskısının artırıldığını söylüyor.
Hakaret davalarındaki tazminatlar dışında, Cumhuriyet Gazetesi’nden
Hakan Kara‘nın da belirttiği gibi yayından kaldırılmayan haberler için 50 bin TL ceza tehdidi de var. 2015 içinde sadece Cumhuriyet’in 150 haberi siteden böylelikle kaldırılmış. Genel yayın yönetmeni Can Dündar ve Ankara sorumlusu Erdem Gül’ün şu an hapiste olduğu bu ortam, gazetecileri de karamsarlığa sürüklüyor.
Tekil11’in ilk oturumunda
Ceren Sözeri
33 gazetecinin yaptıkları haberler nedeniyle cezaevinde olduğunu söylediği anlarda, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ “Türkiye’de haber yaptığı iddiasıyla soruşturmaya uğrayan gazeteci yok”
.
Temmuz ayından itibaren PKK’ye karşı askeri operasyonların başlatıldığı dönemde, “özgür Gündem, AzadiyaWelat, Yüksekova Haber, Rudaw, Erbil Merkezli BasNews, Hawar Haber Ajansı (ANHA), Fırat Haber Ajansı, Dicle Haber Ajansı (DİHA), RojNews ve Etkin Haber Ajansı gibi Kürt ve muhalif haber siteleri ve ajansları”nın engellenmiş olması, bölgede sivil halka yönelik ağır insan hakları ihlallerinin de gizlenmesine yarıyor.
Ceren Sözeri “Ana akım medyada savaş dilinin hakim olduğu bu ortamda VPN kullanmadan Güneydoğu& 39;dan haber almak mümkün değil” diyor.
Bu da bizi, ne yapmalı sorusuna götürüyor.
Ne yapmalı?
Bizzat bu yazı, ne yapmalı sorusuna bir örnek: Sansürün ne kadar ciddi boyuta ulaştığını ve hangi amaçla kullanıldığını iyi bilmek, sansürle mücadelenin ilk adımı.
Hukukçular
Yaman Akdeniz
ve
Kerem Altıparmak
sansür hakkında veri toplamak ve makale yazmak dışında, ifade özgürlüğünü bizzat Türkiye hukuku içinde de savunuyorlar. AİHM’de kazandıkları YouTube davası ve Mart 2014’teki Twitter sansürünü Anayasa Mahkemesi’ne başvurarak iptal ettirmek gibi büyük zaferlerin yanında, pek çok haber sitesi ve Twitter hesabı hakkındaki erişim engelleme kararlarına yerel mahkemelerde itiraz ediyorlar; kazandıkları her dava hepimizin haber alma hakkını koruyor.
Avukat
Ali Deniz Ceylan
da Barış İnce, Sedef Kabaş ve Hayko Bağdat gibi pek çok gazeteci hakkında açılan davada gazetecileri savundu. Gazetecilik platformu P24 de dava ve soruşturma baskısı altındaki gazetecilere ücretsiz hukuki destek
‘dan
Ali Ergin Demirhan, sürekli engellenen adreslerine karşı okuyucularını kaybetmemek için çok faydalı bir yönteme başvurduklarını belirtiyor: “Sendika7.org”a ulaşamayan okuyucu, hemen “Sendika8.org”u deneyerek bizi okumaya devam edebiliyor, diyor. Fakat bu yöntemin bir sorunu,
Google
arama motorunda isim değiştiren haber sitelerinin daha geri sıralara düşmesi. örneğin sansürlenmeden önce belirli bir haber konusu aratıldığında “Sendika.org” ilk beş sırada çıkarken, şimdi “Sendika8.org” daha gerilerde çıkıyor. Temmuz’da başlayan yeni sansür dalgasında ilk sansürlenenlerden olan Sendika.org ekibi okuyucuyu sansüre karşı bilgilendirmek konusunda
tam olarak bunun üzerineydi, Jiyan.org’u kapattılar ama artık okuyucumuzla
, biz de Türkiye’de (başka baskılarla de olsa) haber sitelerinin ana sayfalarını terk edip mobil cihazlarda kendimize yer açıyoruz. Sansürü aşmaya çalışırken en güncel şifreleme uygulamalarını günlük hayatımıza dahil edip gözetimi de kısıtlıyoruz.
kckbr /rnkckbr /rnBurası yeni bir alan, ama ana akımın baskısından kurtulan genç gazeteciler buraya çoktan
adresinden yayınlanacak. kckp align=rn
kckp align=rn26. 12. 2015 – BİANETkck/bodyrnkck/html
