AZİZ ÇELİK: KÜLFETİ DEVLETE, NİMETİ TAŞERON ŞİRKETE (12. 02. 2015)

225

Eylül ayında kabul edilen 6552 sayılı torba yasada yer alan taşeron işçilerle ilgili yeni düzenlemelerin ayrıntılarını saptayan yönetmelikler yayımlandı.
Personel çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Toplu İş Sözleşmesinden Kaynaklanan Fiyat Farkının ödenmesine Dair Yönetmelik 22 Ocak 2015 Kamu İhale Kanuna Göre İhale Edilen Personel çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Kapsamında İstihdam Edilen İşçilerin Kıdem Tazminatlarının ödenmesi Hakkında Yönetmelik 8 Şubat 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Hemen belirtelim ki yönetmelikler tüm taşeron işçileri değil, kamuda çalışan taşeron işçileri ilgilendiriyor.
Yönetmeliğe göre
kamu kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalışanların kıdem tazminatlarının doğrudan kamu kuruluşlarını tarafından ödenecek.
Diğer bir ifade ile alt işverenin kıdem tazminatı ile ilgili hiçbir sorumluluğu kalmıyor. Böylece kıdem tazminatı İş Yasası’nın 2. Maddesinde yer alan asıl işverenin alt işverenle birlikte sorumluluğu kapsamından çıkarılıyor ve taşeron şirketlerin kıdem tazminatı yükü devlete yükleniyor. Kamuda çalışan taşeron işçilerin kıdem tazminatı alması kolaylaşırken, taşeron şirketlere de kamudan önemli bir kaynak transferi sağlanıyor.
Kamuda çalışan taşeron işçilerle ilgili diğer düzenleme ise toplu iş sözleşmesi ile ilgili. Burada da kıdem tazminatına benzer bir düzenleme söz konusu. Kamuda çalışan taşeron işçilerle ilgili yapılacak toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan fiyat farkları kamu tarafından taşeron şirkete ödenecek. Ancak kamu taşeron işçilerinin toplu iş sözleşmeleri olağan toplu iş sözleşmesi prosedürüne göre yapılamayacak. Yasada ve yönetmelikte toplu iş sözleşmesi özerkliği ilkesine açıkça aykırı hükümler bulunuyor.
Taşeron şirkete fiyat farkının ödenmesi için taşeron şirketin kamu işveren
sendikasını yetkilendirmesi ve toplu iş sözleşmesinin kamu işveren sendikası ile işçi sendikası arasında bağıtlanması gerekiyor. Diğer bir ifadeyle taşeron şirket kamu işveren sendikasına yetki vermezse kamu işveren sendikası ile toplu iş sözleşmesi imzalanmayacak.
Kamu işveren sendikası dışında ‘olağan’ prosedür ile imzalanan toplu iş sözleşmeleri için ise fiyat farkı ödenmeyecek. Böylece hükümet kamu işveren sendikaları aracılığıyla toplu iş sözleşmelerini kontrol altına almış olacak. Bu durum açıkça toplu iş sözleşmesi özerkliği ilkesine ve sendika seçme özgürlüğüne aykırıdır ve ayrımcı bir düzenlemedir.
Kamu taşeron işçilerinin toplu iş sözleşmelerinde işçi sendikasının yetki almasıyla ilgili önemli bir değişiklik yer alıyor. İlgili yönetmeliğe göre, ihale alan alt işverenlere ait her bir ihale sözleşmesi ayrı bir işyeri olarak değerlendirilecek. Aynı alt işveren tarafından aynı işkolunda yapılan her bir ihale sözleşmesi için işyeri düzeyinde yetki tespiti yapılacak. Böylece bir taşeron şirketin aynı işkolunda birden fazla ihale alması durumunda işletme olarak değerlendirilmeyecek ve işçi sendikasının taşeron şirketin tümünde örgütlenme zorunluluğu olmayacak. Yetkilendirme taşeron şirket düzeyinde değil işyeri düzeyinde olacak. Bu hüküm işçi sendikaları için önemli bir avantaj oluşturuyor. Taşeron şirketlerin işyeri düzeyindeki ihalelerinde çoğunluğu sağlamak yeterli olacak.
Kamu taşeron işçilere sağlanan bu hakların taşeron şirketler açısından hiçbir yük getirmediği, tersine kamuya yeni yükler getirdiği açık. Böylece bir yandan taşeron sisteminin sürekliliği sağlanmış olacak, öte yandan taşeron şirketlere ek bir yük getirilmeden taşeron işçilerin kimi sorunları hafifletilmiş olacak. Her durumda kazanan taşeron şirketler olacak.
O halde bir kez daha soralım: Kıdem tazminatı kamu tarafından ödeniyorsa, toplu iş sözleşmesi ile sağlanan yeni haklar kamu tarafından ödeniyorsa ve taşeron ihale süresi üç yıla çıkarılıyorsa kamuda taşeron işçi çalıştırmanın gerekçesi nedir? Taşeron işçi çalıştırmanın her türlü maliyeti ve ek maliyeti kamu tarafından karşılanıyor ve bu işçiler yıllardır aynı kamu kuruluşlarında çalıştırılıyor, sevk ve idare kamu kuruluşları tarafından yapılıyor. O halde aracı-komisyoncu taşeron şirketler niye var? Hadi devletlular bunu da açıklayın!
12. 02. 2015 – BİRGÜN