Ekonomi iyiye gidiyor mu? Bu sorunun cevabını merak ediyorsanız, lütfen aşağıdaki soruları cevaplayın. Kusura bakmayın sizi biraz yoracağız.
- Ücretliler enflasyonun üzerinde kazanıyor, diğer bir deyişle reel gelirlerini artırabiliyor mu?
- Emekliler onca yıl çalıştıktan sonra hayatın keyfini çıkarabiliyor mu?
- Gelir dağılımı düzeliyor mu?
- Ekonomide temel kararlar liyakat temelinde, yani bilgisi ve deneyimi yüksek kadrolar tarafından alınıyor mu?
- Yolsuzluklar, usulsüzlükler, adam kayırmacılık ortadan kalkıyor mu?
- İşsizlik, özellikle kadın ve genç işsizliği inişe geçti mi?
- Ekonomik pastada rant ve karın payı düşerken, emeğin payı artıyor mu?
- Kamu bütçesinde askeri ve adli harcamaların, faiz ödemelerinin ağırlığı geriliyor mu?
- Çalışma haftası kısalıyor, insanlar daha az saat/gün çalışıp ailelerine, hobilerine daha fazla zaman ayırabiliyor mu?
- Başlıca tarım ürünleri ile gübre, tohum, ilaç, mazot gibi temel tarımsal girdiler ülkede üretiliyor, tarımda dışa bağımlılık azalıyor mu?
- Sade yurttaş kredi kartı limitlerini zorlamadan, ihtiyaç kredisine başvurmadan yaşamını sürdürebiliyor mu?
- Dolar bazında kişi başına milli gelir yükseliyor mu?
- Yediden yetmişe her yurttaşın yanı sıra, gelecek kuşakların sırtına binen kamu iç ve dış borç yükü hafifliyor mu?
- Her yurttaşa insanca yaşanacak bir konut sağlanabiliyor mu?
- Sendikalaşma oranı yükseliyor, çalışanlar “grevli toplu sözleşme hakkından” yararlanabiliyor mu?
- Ülkenin yetişmiş gençleri; doktorları, yazılımcıları, ekonomistleri yurtdışına kapağı atmak yerine, ülkesinde çalışmayı yeğliyor mu?
- Asgari ücret gerçekten “asgari” bir yaşam standardı getiriyor mu?
- İnsanlar dövize, altına, gümüşe yönelmek yerine tasarruflarını TL’de değerlendirmek istiyor mu?
- Haneler elektrik, doğalgaz, su, internet faturalarını rahatlıkla ödeyebiliyor mu?
- Aileler kolaylıkla tatile çıkabiliyor mu?
- Üretim sürecine aktif katılamayan yaşlı, düşkün ve engellileri de kapsayan “yurttaşlık hakkı” ödemesi yapılabiliyor mu?
- Servet vergilendirilirken, büyük ölçüde emekçilerin cebinden çıkan dolaylı vergiler düşürülüyor mu?
- Yurttaşlarımız dengeli beslenebiliyor, canı çekince et, sebze, meyve, süt, peynir tüketebiliyor mu?
- İstenildiği gibi sinema, tiyatro, konsere gidilip, kolaylıkla kitap, dergi okunabiliyor mu?
- Kayıt dışı ekonomi kayıt altına alınabiliyor mu?
- Ülkenin kıyıları, ormanları, tüm doğal güzelliklerinden tüm yurttaşlar cebinden kuruş çıkmadan yararlanabiliyor mu?
- İnsan-doğa uyumu gerçekleşiyor, ekolojik tahribata karşı önlemler geliştirilebiliyor mu?
- Geçmediğimiz yollardan, köprülerden müteahhitlere avro bazında ödeme yapılan devir kapandı mı?
- Uyuşturucu trafiği aksıyor, mafya patronlarının gücü zayıflıyor, çek-senet tahsil erbabı sinek avlıyor mu?
- Kaç lira hesap öderim kaygısı yaşamadan keyifle çayınızı, kahvenizi, biranızı yudumlayabiliyor musunuz?
- Eşit işe, eşit ücret ödeniyor, kadınlar toplumsal cinsiyet ayrımına uğramadan, tacize-mobbinge maruz kalmadan iş görebiliyor mu?
- Cari açık azalıyor, döviz rezervleri güçleniyor, yurtdışından borçlanma maliyeti düşüyor mu?
- Bölgesel gelişmişlik farkları kapanıyor, geri kalmış/bırakılmış yörelerde kamu yatırımları yoğunlaşıyor mu?
- Emeğin üretkenliği sıçrama gösteriyor, ihracatta yüksek katma değerli, yüksek teknolojili ürünlerin ağırlığı hissediliyor mu?
- Yaşam kalitesini aşağı çeken hava, su, gürültü, görüntü kirliliği bir sorun olmaktan çıkıyor mu?
- Çocuklar emek sömürüsüne uğramadan, çocukluğunu yaşayabiliyor mu?
- Trafik kazaları seyrekleşiyor, orman yangınları kolaylıkla söndürülüyor, deprem ve diğer doğal afetlere karşı gerekli önlemler alınıyor mu?
- Toplumda dayanışma duyguları gelişiyor, altta kalanın canının çıkmaması duyarlılığıyla herkes seferber oluyor mu?
- Teknolojik değişime ayak uydurabilmeleri, bilgi ve donanımlarını geliştirebilmeleri için, işsizlere meslek kazandırma eğitimi veriliyor mu?
- Kamu tarafından çocuklara kreş, yaşlılara bakım hizmeti sunuluyor, kadınlar gözleri arkadan kalmadan işgücüne katılabiliyor mu?
- Yoksulluğun üstesinden geliniyor, açlık-sefalet tarihe karışıyor mu?
Bu sorulara çoğunlukla “evet” cevabı veriyorsanız ekonomimize 41 kere maşallah! Eğer “hayır”larınız fazlaysa, muhalif misin, nesin? “Çıkar bakayım telefonunu!”
7 ŞUBAT 2023 BİRGÜN
